Πάσχα Ελλήνων Πάσχα

Από το pitsirikos.blogspot.com

Το Πάσχα είναι η λαμπρότερη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Στις εκκλησίες, οι πιστοί βιώνουν με κατάνυξη, ευλάβεια και συντριβή τα Πάθη του Θεανθρώπου και την κορύφωση του Θείου Δράματος, αναμένοντας το ελπιδοφόρο μήνυμα της Ανάστασης. Βέβαια, το Πάσχα είναι μια εβραϊκή γιορτή αλλά δεν πειράζει, αφού εμείς έτσι τα βρήκαμε από τους προγόνους μας, οπότε οφείλουμε να τα συνεχίσουμε· από την άλλη, από τους προγόνους μας βρήκαμε και λάμπες με πετρέλαιο, αλλά κάποια στιγμή βάλαμε ηλεκτρικό ρεύμα – φυσικά, αυτό καθόλου δεν μας βοήθησε γιατί συνεχίζουμε να μη βλέπουμε την τύφλα μας.

Παλαιότερα, με την είσοδο στη Μεγάλη Εβδομάδα, σε κάποιες περιοχές της χώρας οι πιστοί δεν έτρωγαν τίποτα τις τρεις πρώτες μέρες, παρά έπιναν μόνο λίγο νερό· αυτό δεν ισχύει πια γιατί, αν δουλεύεις τρεις μέρες νηστικός, θα πέσεις ξερός και θα φρακάρουν οι δρόμοι από τα ασθενοφόρα με τους πιστούς.

Τώρα πια τα περισσότερα έθιμα του Πάσχα αρχίζουν κυρίως τη Μεγάλη Πέμπτη, γιατί την ημέρα αυτή ξεκινούν οι προετοιμασίες για το ξεκοίλιασμα που θα ρίξουμε παραδοσιακά ανήμερα το Πάσχα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι να χάνουν το «Τροπάριο της Κασσιανής», που είναι διαχρονική επιτυχία αλλά χάνεται τη Μεγάλη Τρίτη· θα μπορούσε η Ιερά Σύνοδος να το μεταφέρει δυο τρεις μέρες αργότερα, ώστε να γίνει ακόμα μεγαλύτερο σουξέ.

Το πιο δημοφιλές έθιμο είναι το βάψιμο των κόκκινων αυγών αλλά και το τσούγκρισμά τους – αυτό είναι απόλυτα λογικό, γιατί σε ποια άλλη περίπτωση μπορείς να πεις στον άλλον μπροστά σε σαράντα νοματαίους «μ’ έσπασες, αλλά γύρνα τώρα τον κώλο και θα σου δείξω εγώ»;

Εξαιρετικά δημοφιλής είναι και η περιφορά του Επιταφίου, που δίνει σε όλες τις κυρίες τη δυνατότητα να επιδείξουν τις τελευταίες δημιουργίες της υψηλής ραπτικής αλλά και τα εσώρουχά τους, περπατώντας αργά στα καντούνια του χωριού και δίνοντας με αυτόν τον τρόπο μια χαρούμενη νότα σ’ αυτήν την –πένθιμη κατά τ’ άλλα– ημέρα.

Ο Επιτάφιος στολίζεται από ανύπαντρες κοπέλες, γιατί οι υπόλοιπες βρήκαν άντρα και δεν τις νοιάζει πια και τόσο το Θείο Δράμα. Γενικά οι ανύπαντρες έχουν δουλειές με φούντες αυτές τις μέρες, γιατί τη μια μαζεύουν τα λουλούδια από τους αγρούς, την άλλη στολίζουν τον Επιτάφιο, μετά ξενυχτάνε δίπλα στον Εσταυρωμένο, και το πρωί κουτουλάνε από την κούραση. Γι’ αυτό είναι ανύπαντρες – πώς να βρουν άντρα μετά από τόσο χαμαλίκι;

Πάντως η παράδοση λέει πως οι ανύπαντρες πρέπει να παίρνουν το Φως της Ανάστασης από άντρα, για να παντρευτούν μέσα στο χρόνο· αν το πάρουν από γυναίκα, θα τις βλέπουν οι άντρες στο δρόμο και θα το βάζουν στα πόδια σαν να είδαν τον Σατανά.

Αυτές τις μέρες γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο πλούσια είναι η παράδοση του λαού μας σε έθιμα. Τα περισσότερα απ’ αυτά έχουν τις ρίζες τους στην Τουρκοκρατία και την Ενετοκρατία· ευτυχώς που πέρασαν αυτοί οι ευγενικοί λαοί από τα μέρη μας κι έχουμε και κανα έθιμο της προκοπής.

Στην Κέρκυρα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την Πρώτη Ανάσταση, οι κάτοικοι πετούν από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα κανάτια με νερό. Παραδοσιακά την αρχή κάνει ο Τόλης Βοσκόπουλος, που πετάει πολύ μεγάλα κανάτια – αν και όλοι περιμένουν πότε θα μπερδευτεί ο Τόλης και αντί για κανάτι με νερό θα πετάξει την Άντζελα Γκερέκου στους ψηφοφόρους της.

Το έθιμο με τα κανάτια είναι πολύ δημοφιλές στα Επτάνησα αλλά, με την προβολή που έχει από την τηλεόραση τα τελευταία χρόνια, μη σας φανεί περίεργο αν ακούσετε στις ειδήσεις πως ένας πιστός έφαγε το σταμνί με το νερό στο κεφάλι ενώ περπατούσε αμέριμνος στην Πανεπιστημίου.

Στη Ζάκυνθο υπάρχει και Επιτάφιος για ξενύχτηδες, μιας και η έξοδος του Επιταφίου στο ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων γίνεται στις 4 τα ξημερώματα.

Στην Ύδρα, από την άλλη, βάζουν τον Επιτάφιο στη θάλασσα. Γενικά τον Επιτάφιο –ανάλογα με την περιοχή– τον κάνεις ό,τι θέλεις: τον βάζεις στη θάλασσα, τον πετάς με αλεξίπτωτο στον γκρεμό, άμα έρθεις στα κέφια τον παίρνεις και στο σπίτι σου, για σουβενίρ.

Τον Επιτάφιο τον σηκώνουν στους ώμους τους οι άντρες· πάλι καλά, γιατί αν έπρεπε να το κάνουν κι αυτό οι έρμες οι ανύπαντρες, θα κλατάρανε εντελώς.

Πέρσι σήκωσε τον Επιτάφιο στην Πάρο και ο Γιώργος Παπανδρέου· φέτος, που είναι προεκλογική χρονιά, μη σας κάνει καμία εντύπωση αν δείτε τον Γιώργο Παπανδρέου να κουβαλάει καναν Επιτάφιο μόνος του – αν το κρίνουν σκόπιμο οι επικοινωνιολόγοι, μπορεί να πάει και στην Παναγιά της Τήνου με τα γόνατα.

Σε πολλές περιοχές της χώρας, τις μέρες αυτές γίνεται και το κάψιμο του Ιούδα ή Οβριού – οι νέοι περιφέρουν ένα ομοίωμα του Ιούδα παραγεμισμένο από ξύλα και άχυρα, και στη συνέχεια του βάζουν φωτιά για να τιμωρήσουν τον προδότη.

Το έθιμο αυτό έχει ενοχλήσει στο παρελθόν ακόμα και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που κατηγόρησε τη χώρα μας για αντισημιτισμό· θα πρέπει να καταλάβουν όλοι πως το κάψιμο του Οβριού είναι συμβολικό και πως δεν μπορούμε να καίμε κάποιον έλληνα προδότη αντί για τον Ιούδα, γιατί είμαστε τόσο ρουφιάνος λαός που θα είχαμε καεί όλοι και δεν θα υπήρχε κανείς να διατηρήσει αυτό το πατροπαράδοτο έθιμο. Στο κάτω κάτω της γραφής, εβραϊκό έθιμο είναι το Πάσχα, Εβραίο καίμε – αν ήταν ελληνικό, θα καίγαμε Έλληνα.

Το βράδυ της Ανάστασης οι πιστοί χτυπούν τα στασίδια της εκκλησίας, κουνάνε τους πολυέλαιους, πετάνε μπουγέλα στον παπά, και γενικά κάνουν ό,τι μαλακία τούς κατέβει στο κεφάλι. Έξω από τις εκκλησίες ο χαβαλές συνεχίζεται με πυροβολισμούς, πυροτεχνήματα, δυναμίτες και χειροβομβίδες, με αποτέλεσμα κανείς να μη δίνει σημασία στις ανύπαντρες, που έχουν βάλει τα καλά τους και ψάχνουν εναγωνίως για γαμπρό.

Ανήμερα το Πάσχα οι Έλληνες στήνουν ένα τρικούβερτο γλέντι από τη μια άκρη της χώρας ως την άλλη, και η κατάνυξη δίνει τη θέση της στην κρασοκατάνυξη και τον παραδοσιακό οβελία· αφού με τη νηστεία της Σαρακοστής και το στόλισμα του Επιταφίου εξολοθρεύσαμε τη χλωρίδα της χώρας, ήρθε και η ώρα της πανίδας.

Το έθιμο του σουβλιστού αρνιού το πήραμε από τους Εβραίους. Μια άλλη εκδοχή λέει πως το έθιμο προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα – ο Σωκράτης και ο Περικλής είχαν ψησταριά στο Μοναστηράκι, δίπλα στον Μπαϊρακτάρη, και έφτιαχναν φοβερό κοκορέτσι και γαρδούμπα.

Καλή Λαμπρή!